Kisha e Shën Prokopit

Kisha e vjetër

Kisha e Shën Prokopit e ka origjinën rreth 2 shekuj më parë dhe është kisha e parë orthodhokse në Tiranë, pas pushtimit Osman. Kisha iu kushtua Shën Prokopit, dëshmor i fesë së krishterë, i cili konsiderohet si shenjti mbrojtës i Tiranës dhe përkujtohet çdo vit në 8 korrik.

Kisha e Shën Prokopit u ngrit aty ku sot është oborri i Presidencës. Ajo përfundoi së ndërtuari më 1795. Kisha ishte një ndërtim i thjeshtë dhe i ulët. Në 1886 përreth saj u ngritën disa ndërtesa të tjera, duke i dhënë formën e një manastiri. Shpallja e Tiranës kryeqytet, solli ndryshimin e strukturës urbane.

Kisha e Shën Prokopit ka funksionuar deri në vitin 1938, kur në bazë të planit rregullues të Tiranës së Re u shpronësua me 80 mijë franga ari dhe u prish.

Kisha e re

Kisha e re e Shën Prokopit u projektua nga Ing. Ark. Skënder Luarasi dhe nisi ndërtimin në vitin 1940, vit kur u vendos guri i themelit nga Kryepeshkopi Kristofor Kisi.

Në murin e kishës ka qenë një pllakë e mermertë ku shkruhej: “Themelue në vitin 1940 në kohën e Kryepiskopit të gjithë Shqipnisë Imzot Kristofori, me pjesëmarrjen edhe bashkëpunimin e pleqësisë kishëtare dhe të kujdestarisë së Kishës së Tiranës, ndërtue me t’ardhunat e pronësimit të kishës së vjetër të Shën Prokopit dhe me ndihmat e popullit orthodhoks, projektue dhe drejtue prej ing. ark. Skënder Luarasit, zbatue prej sipërmarrjes ing. Lucca e Co, Milano”.

Kisha e Shën Prokopit përfundoi së ndërtuari më 20 maj të vitit 1945. Kisha qe e stilit bizantin e punuar me gurë të gdhendur deri në lartësinë dy metra dhe më pas muri vazhdonte me tulla. Kisha ishte 23,5 metra e gjatë dhe 18 metra e gjerë. Dyshemeja e kishës ishte e shtruar me pllaka mermeri të bardhë.

Ikonostasi githashtu ishte prej mermeri të bardhë dhe korniza fundore me mermer të zi. Ngjitur me kishën ishte shtëpia dykatëshe e famullitarit, e cila përbëhej nga katër dhoma dhe dy salla të mëdha. Përurimi i kishës u bë më 20 maj 1945 nga Kryepiskopi Kristofor Kisi.

*Kuriozitet: Në historikun e kishës së Shën Prokopit për t’u shënuar është edhe xhirimi i filmit “Skënderbeu”(1953). Në ambientet përreth saj është inskenuar ngjarja e Kuvendit të Lezhës, takimi me të dërguarin e Venedikut si dhe skena e vdekjes së Skënderbeut.

Në vitin 1967, edhe kisha e Shën Prokopit pati fatin e të gjitha objekteve të tjera të kultit. Ajo u gjymtua, duke iu hequr pjesët harkore. Në vend të saj u ngrit kafe-restorant “Liqeni”. Çka mbeti prej kishës së Shën Prokopit iu kthye funksionit të mëparshëm, vetëm pas gati 30 vjetësh, në 1993-shin, por me një pamje të gjymtuar.